بعد از مطالعه این مقاله، به صورت کاملا ساده با تمام قالب‌های شعر فارسی آشنا خواهید شد.
۱- قصیدە:
———× ———×
———× ————
———× ————
معمولا ۱۵ تا ۶۰ بیت است و در موضوعات حماسی، اخلاقی، دینی، وصف طبیعت و… می‌باشد. مصرع اول با تمام مصرع‌های زوج، هم‌قافیه هستند.
شعرای مهم قصیده‌سرا: ناصرخسرو، منوچهری، خاقانی و سعدی.
۲- غزل:
———© ———©
———© ————
———© ————
معمولا ۵ تا ۱۰ بیت بوده و در موضوعات عاشقانە و عارفانە سروده می‌شود. این سبک، دقیقا شبیه قصیده است و فقط در تعداد ابیات متفاوت است (غزل از قصیده کوتاه‌تر است).
شعرای مهم غزل‌سرا: حافظ، سعدی و عراقی
۳- قطعە:
———® ————
———® ————
———® ————
مصرع‌های زوج، هم‌قافیه هستند و موضوعات آن بیشتر اخلاقی، تعلیمی، اجتماعی، مدح و هجو می‌باشد.
شعرای مهم قطعه‌سرا: پروین اعتصامی، ابن‌یمین و انوری.
۴- مثنوی:
———-& ———-&
———-# ———-#
———-@ ———-@
هر بیت قافیه‌ای جداگانه دارد و بیشتر در موضوعات طولانی و داستان‌نویسی استفاده می‌شود.
شاعران معروف مثنوی‌سرا: فردوسی، سنایی، نظامی، مولوی.
۵- ترجیع‌بند
———© ——–©
———© ———–
———© ———–
———© ———–
—————
—————
——–@ ——–@
——–@ ———–
——–@ ———–
——–@ ———–
—————
—————
ترجیع‌بند غزل‌هایی است هم‌وزن با قافیه‌هایی متفاوت که تک‌بیت یکسان میان هر پاره از غزل‌ها، آن‌ها را به‌هم پیوند می‌دهد.
شاعران معروف این سبک: سعدی، هاتف اصفهانی، فرخی سیستانی.
۶- رباعی:
———× ———×
———× ————
مناسب‌ترین قالب برای ثبت لحظه‌های کوتاه شاعرانه است و وزن آن همیشه «لا حول و لا قوه الا باللە» می‌باشد.
شاعران معروف رباعی‌سرا: خیام، رودکی، عطار، بابا افضل.
۷- دوبیتی:
———© ———©
———© ———-—
درون‌مایه عارفانه و عاشقانه دارد. برخلاف رباعی که با هجای کشیده آغاز می‌شود، دوبیتی با هجای کوتاه شروع می‌شود.
معروف‌ترین دوبیتی‌سرای ایران: باباطاهر.
۸- غزل پست‌مدرن:
اینجا را ببینید: غزل پست مدرن چیست؟
بهمن انصاری
اسفند ۱۳۹۸ خورشیدی
