هما گونه‌ای پرندهٔ شکاری از تیرهٔ باز-ها است که معمولا در مرتفع‌ترین مناطق، زندگی می‌کند. هما اهل مهاجرت نیست و فقط از استخوان حیوانات مُرده تغذیه می‌کند.
ویژگی‌های هما
هما ۴ ویژگی مهم دارد:
- ابهت؛
- زیبایی (بخاطر شستشو در آب‌های آغشته به گوگرد در بلندای کوه‌ها، معمولا پرهایش به صورت مصنوعی، سرخ‌رنگ می‌شوند)؛
- کمتر دیده شدن توسط انسان؛
- استخوان‌خوار بودن و بی‌آزار بودن (هما هرگز به موجودات زنده حمله نمی‌کند)؛
در ایران باستان این پرنده به‌خاطر این چهار ویژگی، تقدس خاصی داشت. از همین روی، باور بر این بود که اگر فردی در ارتفاعات به طور اتفاقی هما را ببیند و هما بر بالای سر او پرواز کند، با افتادن سایهٔ هما بر روی آن فرد، فرد سعادتمند و نیک‌بخت خواهد شد.
کمی بیشتر درباره هما بدانیم
هما جثهٔ بزرگی دارد. جثهٔ این پرنده از شاهین بزرگ‌تر است. با این‌حال کاملا بی‌آزار است. هرگز به هیچ موجود زنده‌ای حمله نمی‌کند. غذای او فقط استخوان حیواناتی است که مدت‌ها از مرگ‌شان گذشته باشد. او حتی گوشت مردار را نیز نمی‌خورد.
خاقانی شاعر بزرگ ایرانی به زبان شیرین پارسی در توصیف همای سعادت چنین سروده است:
چون تو همایی شرفِ کار باش
کم خور و کم گوی و کم‌آزار باش
یعنی مثل هما، باشرف باش، قانع باش، زیاده‌گویی نکن، و به دیگران آزار مرسان.
و حضرت حافظ می‌فرمایند:
همای گو: مَفِکن سایهٔ شرف هرگز
بر آن دیار که طوطی کم از زَغَن باشد
یعنی: به هما بگویید سایهٔ خود را نیاندازد بر دیاری که مردم آن، کلاغ را از طوطی برتر می‌دانند. / حافظ دارد اشاره به ناسپاس بودن و حماقت برخی از مردم می‌کند.
همای سعادت در اساطیر و ادبیات ایرانی
هما در افسانه‌های ایرانی، همانند ققنوس در افسانه‌های یونانی و مصری، اهمیت ویژه‌ای دارد.
عالیجناب سعدی درمورد هما چنین سروده است:
همای بر همه‌مرغان، از آن شرف دارد
که استخوان خورَد و جانور نیازارد
این پرنده به‌اندازه‌ای برای ما ایرانیان مهم بود که در تخت‌جمشید، نقش آن به عنوان یکی از مهم‌ترین نمادهای اساطیری، ساخته شده بود.
نویسنده: بهمن انصاری
The Huma bird
The Huma, also Homa, is a mythical bird of Persian legends. Although there are many legends of the creature, common to all is that the bird is said never to alight on the ground, and instead to live its entire life flying invisibly high above the earth.
