مقاله علمی پژوهشی “ عوامل پایداری باوندیان ” پژوهشی از بهمن انصاری می‌باشد.
به احتمال قریب به یقین، نخستین پرسشی که با دیدن عنوان این مقاله به ذهن مخاطب وارد می‌شود این است که: «باوندیان که بودند و چه نقشی در تاریخ ایران‌زمین داشتند که چنین مقاله بلندبالایی در رسای آن‌ها به رشته نگارش درآمده است؟»
پس از یورش اعراب و سقوط ساسانیان، در یک بازه زمانی بسیار کوتاه، تمامی ایران زمین به دست اعراب تازه‌وارد فتح شد و دیگر از شکوه و انسجام ملی ایرانیان که به مدت پیش از هزار سال و طی چهار حکپمت مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان بر ایران‌زمین سایه گسترانیده بود، چیزی باقی نماند. باری این پایان ایران‌زمین نبود. چه فرهنگ کهنسال ایرانی به اندازه‌ای ریشه‌دار بود که به زودی مجددا جوانه زده و در سده‌های بعدی، به مهاجمان رنگ و بوی ایرانی داده و تمدن خود را بر پیکر دین و آیین جدید تزریق نمود و اسلام و اسلامیون را ایرانیزه کرد.
اما از بُعد سیاسی، تنها منطقه‌ای که پس از یورش اعراب، عرگز به طور کامل سقوط نکرد، طبرستان و دیملستان بود. این دو منطقه به حدود جغرافیای شمال ایران گفته می‌شد که امروزه شامل سه استاد گرگان، مازندران و گیلان می‌باشد. منطقه طبرستان و دیلم به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی خود که یک سوی آن را دریای کاسپین و سوی دیگر آن را رشته‌کوه‌های البرز در بر می‌گرفت، به صورت طبیعی منطقه‌ای صعب‌العبور بود. از آن‌گذشته چندین خانواده بزرگ و ریشه‌دار ساسانی و پارتی نیز پس از سقوط ایران به طبرستان و دیلم آمده و از این منطقه به مقاومت در برابر اعراب، اهتمام ورزیدند.
یکی از این خاندان‌ها، دودمان بزرگ باوندیان بود. این خاندان از نسل قباد پادشاه ساسانی بودند که پس از سقوط ساسانیان به طبرستان آمده و مشغول مبارزه با اعراب گشتند. باوندیان هرگز از اعراب شکست نخوردند تا سال ۷۵۰ هجری یعنی چیزی نزدیک به هشت قرن به عنوان شاخه‌ای بازمانده از ساسانیان بر گوشه‌و‌کنار مازندران حکم‌رانی کردند.
در این مقاله به طور ویژه و اختصاصی به تاریخ سیاسی این خاندان و عواملی که منجر به عدم سقوط آن‌ها طی هشتصد سال در کوران یورش‌های اعراب و مغولان گردید، پرداخته شده است.
این مقاله در شماره دوم از فصل‌نامه تاریخ‌اندیش، در شماره پاییز سال ۱۳۹۷ خورشیدی چاپ گردید.
دانلود رایگان مقاله عوامل پایداری باوندیان را به دوست‌داران و علاقمندان به تاریخ ایران پس از اسلام و همچنین به پژوهشگران تاریخ و قرهنگ و تمدن ایران‌زمین، پیشنهاد می‌کنیم.
برای آگاهی بیشتر بنگرید به کتاب شهریاران طبرستان
