پیشینه‌ی تمدن فراموش شده‌ی جیرفت در جنوب خاوری ایران به پنج هزار سال پیش می‌رسد.
در سال ۲۰۰۱ میلادی به دنبال سیل در هلیل‌رود، یکی از افراد محلی یک شیء قدیمی شناوری را بر روی آب دید. خبر یافته شدن عتیقه، باعث شد تا روز بعد تعداد زیادی از افراد در جست‌و‌جوی آثار باستانی به حاشیه هلیل رود هجوم آوردند. آنها منطقه را به قطعات شش متر مربعی تقسیم کردند تا هر‌کس بتواند سهمی از این گنجینه را برای خود بردارد.
با این همه ۲ سال طول کشید تا میراث فرهنگی زحمت کند و کاو باستانی را به خود داده و وارد این منطقه شود. چه بسا بسیاری از آثار پنج‌هزارساله در این دو سال توسط مردم محلی یافت شده و به قاچاقچیان عتیقه فروخته شده باشد. به هر روی در سال ۲۰۰۳ تیمی از باستان‌شناسان بین‌المللی به سرپرستی دکتر یوسف مجیدزاده به کاوش این سایت باستان‌شناسی پرداختند. گرچه کاوش‌های این گروه به کشف تندیس‌ها و ظروف منحصر به فردی مانند آنچه توسط افراد محلی غارت شده بود نیانجامید، ولی این گروه توانست ساختاری قدیمی در این سایت پیدا کند که در شمار زیگورات‌ها دسته‌بندی می‌شود. همچنین در این کاوش، شش گور، یک مرکز صنعتی و تعداد زیادی اشیای دیگر یافته شد که در میان آنها ۲۵ مُهر وجود داشت. و مهمتر از همه یک لوح گلی که نخستین سند خدشه‌ناپذیر از نوشتار به حساب می‌آید.
سه عکسی که به شکل کژدم (عقرب) و پرنده در ادامه می بینید سه اثر از تمدن جیرفت است. در مورد این آثار دکتر مجیدزاده این نظر را مطرح کرده است که این آثار، کاربردی به عنوان تخته‌ی یک نوع بازی داشته‌‌اند (به همراه مهره‌هایی) و وسایل بازی‌های باستانی به شمار می‌آیند.
بهمن انصاری
خرداد ۱۳۹۴
