ده‌ها سال است که به اشتباه یا از روی غرض، دریاچه بزرگ شمال ایران را #دریای_خزر، می‌نامند. این در حالی است که در ایران باستان، این دریاچه را ‎#دریای_تپورستان، و در سده‌های بعدی #دریای_طبرستان، #دریای_مازندران، #دریای_هیرکانیا، #دریای_گرگان، #دریای_گیلان و حتی گاهی #دریای_قزوین می‌نامیدند. همچنین امروزه و در عرف بین‌الملل، همهٔ دنیا -به‌جز کشورک‌های تازه‌تاسیس و معلوم‌الحال چون جمهوری آذربایجان و ترکیه- نام این دریاچه را با نام ‎#دریای_کاسپین در نقشه‌ها و مناسبات رسمی، به کار می‌برند. در ...

زبان پارسی نیز همچون هر زبان ریشه‌دار و کهن‌سالی، در طی هزاران سالی که در ایران مورد تکلم و استفاده قرار گرفته است، به طرق گوناگون دچار فرگشت و تکامل شده است. در دانش زبان‌شناسی، زبان پارسی بنا بر روند تحول خویش، به سه دوره تقسیم می‌شود: به پارسی دوران هخامنشی و قبل از آن، پارسی باستان می‌گویند. پارسی در دوران هزارسالهٔ حکومت‌های اشکانی و ساسانی، پس از هم‌نشینی با زبان پارتی، دچار تغییراتی شده و لذا ...

یکی از مهم‌ترین مناطق ایران‌زمین که شوربختانه کمتر مورد پژوهش مورخان و محققان تاریخ قرار گرفته است، منطقه باستانی سیستان و بلوچستان است. این منطقه همواره از کلیدی‌ترین مناطق ایران در طول تاریخ بوده است. در این مقاله به بررسی تاریخ شهر سیستان و همچنین تاریخ قوم بلوچ خواهیم پرداخت. حدود تاریخی سیستان و بلوچستان (مکران) در هزار سال پیش سیستان در تاریخ ایران باستان و میانه در دوران باستان، منطقه سیستان، زرنگ نام داشت. ولی در اوایل ...

این تصویری که همه می‌شناسید، مقبره شاهنشاه بزرگ ایران زمین، ‎کوروش بزرگ هست: اخیرا بسیاری از من پرسیده‌اند که آیا جدای از این آرامگاه، بناهایی با معماری مشابه در ایران و آسیا باشنده است؟ اگر هست، کجاست؟ در این مقاله به معرفی این بناها خواهیم پرداخت. معماری آرامگاه کوروش در پاسارگاد بسیاری این پرسش را مطرح می‌کنند که چرا این بنا منحصربه‌فرد هست و شبیه به مقبره‌های داریوش و شاهان بعدی هخامنشی (که در دل کوه حفر شده‌اند) ...

کوروش بزرگ شاهنشاه بزرگ پارسی و بنیانگذار سیاسی کشور ایران است. او نخستین شاه از دودمان هخامنشیان و آن‌گونه که هرودوت قلمداد کرده است، پدر ایرانیان قلمداد می‌گردد (منبع: کتاب تاریخ هرودوت). زندگینامه کوروش بزرگ کوروش 39 سال بر فلات ایران و بخش بزرگی از آسیا فرمانروایی کرد. وی حکومت خویش را با تصرف هگمتانه (همدان) و براندازی حکومت مادها، بنیانگذاری نمود (منبع: کتاب تاریخ ماد). سپس در سال‌های بعدی، دولت‌شهرهای لیدی، بابل و شهرهای شرق فلات ...

اگر این سوال را از یک فرد اروپایی یا آمریکایی بپرسید، در پاسخ به شما می‌گویند که نخستین‌بار نیکلاس کوپرنيک در اوایل قرن ١۶ میلادی، به کُروی بودن زمین پی برد! و چند سال بعد نیز گالیله با ساخت تلسکوپ معروف خود، نظریه کوپرنيک را اثبات کرد. اما حقیقت این است که اروپایی‌ها تعمدا، از گفتن حقیقت طفره می‌روند! آن‌ها همانگونه که هرگز به شما نخواهند گفت که: - کریسمس، برگرفته از شب چله ایرانی است، - و ...

مذهب شیعه تا پیش از روی کار آمدن صفویه، به عنوان یک مذهب اقلیت، مورد پذیرش گروه‌هایی از ایرانیان بود. اما با روی کار آمدن صفویان، این مذهب به عنوان مذهب رسمی ایران زمین برگزیده شد. در این مقاله به بررسی دلایل انتخاب مذهب شیعه توسط صفویان خواهیم پرداخت.  نقشه ایران در دوران حکومت صفویان تاریخچه دودمان صفوی صفوی‌ها از نسل شیخ‌ صفی‌الدین اردبیلی صوفی بزرگ ایرانی بودند. شیخ صفی نوادهٔ فیروزشاه زرین‌کلاه و اصالتا از قوم بزرگ ...

کمتر از دو قرن پس از سقوط ساسانیان، یک‌سری مقاومت‌های محلی در مقابل اعراب شکل گرفت. این شورش‌ها از طبرستان آغاز شد و خیلی سریع به دیگر نقاط ایران زمین کشیده شد. از آن‌جمله‌ می‌توان به قیام‌های وندادهرمز و مازیار در طبرستان، بابک خرمدین در آذربایجان، ‏یعقوب لیث صفاری در سیستان و... اشاره کرد. اما در میان این سلسله جنبش‌ها، قیام مرداویج زیاری در طبرستان دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی بود که در این مقاله بدان خواهیم پرداخت. همچنین ...

پس از قتل ابومسلم خراسانی، یک‌سری قیام‌های مردمی در ایران برای خونخواهی ابومسلم، شکل گرفت. ابومسلم شخصیت محبوب ایرانی‌ها و نمادی از سربلندی ایران در مقابل اعراب بود. از آن‌جمله‌اند: قیام به‌آفرید، قیام المقنع، قیام اسحاق ترک و... اما مهم‌ترین این قیام‌ها، قیام بابک خرمدین بود. بابک خرمدین خرم‌دین‌ها چه کسانی بودند؟ خرم‌دین‌ها همان پیروان دین مزدک بودند. بعد از قتل‌عام مزدک و یارانش در دوران پادشاهی خسروانوشیروان ساسانی، دین مزدک تبدیل به تشکیلاتی زیرزمینی گردید. این تشکیلات پس ...

سیزده‌بدر از مهم‌ترین و زیباترین جشن‌های ایرانیان باستان است که از پیچ‌و‌خم تاریخ عبور کرده و خود را تا امروز رسانده است. در این مقاله به تاریخچه و پیشینه این جشن ایرانی در دوران باستان خواهیم پرداخت. جشن‌های پیش از نوروز در ایران باستان، پایان سال و آغاز سال جدید، با سلسله‌جشن‌هایی همراه بود. پنج روز پایان اسفند، (در سال‌های پنجهٔ بهیزگ که مدل باستانی کبیسه بود، ده روز آخر سال) جشن فروردگان برگزار می‌شد. این جشن ...